Καλλιέργεια ούρων

Η καλλιέργεια ούρων αποτελεί μια εργαστηριακή εξέταση, η οποία πραγματοποιείται με σκοπό να ταυτοποιηθεί ο παθογόνος μικροοργανισμός που προκαλεί λοίμωξη. Σε περίπτωση ανεύρεσης κάποιου μικροβίου διενεργείται αντιβιόγραμμα, δηλαδή μελέτη της ευαισθησίας του σε αντιβιοτικά φάρμακα. Η καλλιέργεια ούρων πραγματοποιείται σε μικροβιολογικό εργαστήριο.

Πότε πραγματοποιείται η καλλιέργεια ούρων;

Η καλλιέργεια ούρων είναι μια αρκετά συχνή εξέταση, την οποία θα πραγματοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στη ζωή του. Μέσω αυτής, ο ιατρός μπορεί να λάβει απαντήσεις για μια πληθώρα ζητημάτων, όπως μια ανεβασμένη τιμή σε αιματολογική εξέταση ή κάποιον ξαφνικό πόνο του ασθενούς. Συγκεκριμένα, η καλλιέργεια ούρων πραγματοποιείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

• Όταν ο ασθενής παρουσιάσει συμπτώματα λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος, όπως πόνο στην κοιλιά και τα πλευρά που συνδυάζεται με πυρετό, πόνο ή καύσος κατά την ούρηση, δυσκολία στην ούρηση, δύσοσμα ούρα, αίσθημα βάρους στην ουροδόχο κύστη.
• Προληπτικά, σε ασθενείς που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, ως μέρος του ετήσιου check-up.
• Στις εγκυμονούσες γυναίκες, ακόμα κι αν δεν παρουσιάζουν συμπτώματα.
• Σε περιπτώσεις όπου ο ασθενής λαμβάνει κάποια αντιβιοτική αγωγή για λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, αλλά δεν παρουσιάζει βελτίωση.
• Προληπτικά στους ασθενείς που πρόκειται να πραγματοποιήσουν εισαγωγή στο νοσοκομείο, είτε για κάποια χειρουργική επέμβαση, είτε για τον έλεγχο συγκεκριμένων παθήσεων (σακχαρώδης διαβήτης, παθήσεις του ουροποιητικού και του ήπατος).
• Σε βρέφη και παιδιά, τα οποία παρουσιάζουν άτυπα συμπτώματα όπως η ελλιπής πρόσληψη σωματικού βάρους.
• Σε ασθενείς που πάσχουν από κάποια γνωστή νόσο, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, προς παρακολούθηση της εξέλιξής της.

Προετοιμασία και διαδικασία συλλογής ούρων

Η διενέργεια εξέτασης ούρων δεν προϋποθέτει αλλαγές στον τρόπο διατροφής το προηγούμενο βράδυ, αφού δεν επηρεάζεται από την κατανάλωση φαγητού. Ο ασθενής οφείλει να αγοράσει ειδικό αποστειρωμένο κυπελάκι (ουροσυλλέκτη) από το φαρμακείο. Μέσα στο κυπελάκι θα πρέπει να συλλεγούν τα πρώτα πρωινά ούρα ή αν αυτό είναι ανέφικτο, θα πρέπει να έχουν περάσει τουλάχιστον τρείς ώρες από την προηγούμενη ούρηση. Προτιμώνται τα πρώτα πρωινά ούρα, γιατί είναι πιο συμπυκνωμένα από τα υπόλοιπα και μπορούν να αναδείξουν καλύτερα τη συγκέντρωση παθογόνων μικροοργανισμών. Σημειώνεται εδώ ότι σε περίπτωση που η καλλιέργεια ζητηθεί στα πλαίσια ενός επείγοντος περιστατικού, οι οδηγίες αυτές ίσως παραληφθούν.

Η διαδικασία συλλογής ούρων πρέπει πάντα να ξεκινά με σωστό πλύσιμο των χεριών. Ύστερα, ο ασθενής πλένει τα γεννητικά όργανα προσεκτικά με σαπούνι και νερό και στεγνώνει με καθαρή πετσέτα. Η χρήση αντισηπτικού σαπουνιού δεν συνίσταται. Ο ασθενής αφαιρεί το καπάκι του ουροσυλλέκτη με προσοχή να μην το ακουμπήσει πουθενά. Ξεκινά την ούρηση, χωρίς να συλλέξει τα ούρα στο κυπελάκι και τοποθετεί τον ουροσυλλέκτη κάτω από τη ροή στο μέσο της ούρησης. Εν συνεχεία κλείνει προσεκτικά το καπάκι, χωρίς να ακουμπήσει τα εσωτερικά τοιχώματα του ουροσυλλέκτη και τον τοποθετεί πίσω στο κουτί του. Τα συλλεγμένα ούρα πρέπει να μεταφερθούν στο μικροβιολογικό εργαστήριο όσο το δυνατόν γρηγορότερα με το μέγιστο χρονικό όριο να είναι τα 60 min. Εάν αυτό είναι ανέφικτο, ο ασθενής μπορεί να τα συντηρήσει το ψυγείο για έως και 3 ώρες.

Πώς ερμηνεύονται τα αποτελέσματα της καλλιέργειας ούρων;

Τα υγιή ανθρώπινα ούρα δεν περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Άρα, μια καλλιέργεια ούρων ενός ανθρώπου που δεν πάσχει από λοίμωξη του ουροποιητικού είναι στείρα. Σε κάθε άλλη περίπτωση, τα αποτελέσματα ερμηνεύονται ως εξής:

• Εάν ανευρεθεί ένα μικρόβιο σε ποσότητα <1000 cfu/ml, η καλλιέργεια χαρακτηρίζεται αρνητική. Το δείγμα έχει μολυνθεί από εξωτερικούς παράγοντες και η εξέταση ούρων πρέπει να επαναληφθεί.
• Εάν ανευρεθεί ένα μικρόβιο σε ποσότητα 1000-10000 cfu/ml, η καλλιέργεια είναι αρνητική. Συνήθως, αυτές οι τιμές αποτελούν ένδειξη λοίμωξης που υποχωρεί.
• Εάν ανευρεθεί ένα μικρόβιο σε ποσότητα μεγαλύτερη των 100000 cfu/ml, η καλλιέργεια είναι θετική (ουρολοίμωξη)
• Εάν ανευρεθούν δύο μικρόβια σε ποσότητα μεγαλύτερη των 100000 cfu/ml, η καλλιέργεια είναι θετική και αξιολογούνται και τα δύο.
• Εάν ανευρεθούν τρία ή παραπάνω μικρόβια, το δείγμα θεωρείται ακατάλληλο και η καλλιέργεια πρέπει να επαναληφθεί.

Η λοιμώξεις του ουροποιητικού παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες λόγω της ανατομίας των γεννητικών οργάνων τους και την μικρή απόσταση της ουρήθρας από τον κόλπο.

Οι ουρολοιμώξεις διακρίνονται σε ανώτερου και κατώτερου ουροποιητικού. Στους πιο συχνούς τύπους λοιμώξεων του ανώτερου ουροποιητικού απαντώνται η πυελονεφρίτιδα, το ενδονεφρικό απόστημα και η νεκρωτική θηλίτιδα. Οι πιο συνηθισμένοι τύποι λοιμώξεων του κατώτερου ουροποιητικού περιλαμβάνουν την κυστίτιδα, την προστατίτιδα και την ουρηθρίτιδα.

Ο Χειρουργός Ανδρολόγος-Ουρολόγος Λέκας Αλέξανδρος είναι πολυβραβευμένο μέλος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας, της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας κι άλλων συλλόγων. Διαθέτει πολυετή εμπειρία στην αντιμετώπιση λοιμώξεων του ουροποιητικού συστήματος. Εάν παρατηρήσετε συμπτώματα ουρολοίμωξης, ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί του.