ΚΥΠ – Γενικά για τον Προστάτη

Ο όρος προστάτης χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ηρώφιλο της Αλεξανδρείας το 335 π.Χ. για να περιγράψει το όργανο που βρίσκεται μπροστά από την ουροδόχο κύστη (προίσταμαι).

Ο προστάτης αρχίζει να σχηματίζεται στο τέλος της 11ης εμβρυϊκής εβδομάδας υπό την επήρεια των ανδρογονικών ερεθισμάτων από τους εμβρυϊκούς όρχεις και ολοκληρώνεται την 16η εμβρυϊκή εβδομάδα. Η ανάπτυξη του αδένα εξαρτάται από τη διϋδροτεστοστερόνη και υπολογίζεται ότι γύρω στον 4ο μήνα της κυήσεως, η δομή του οργάνου είναι πλήρης.

Είναι ο μεγαλύτερος επικουρικός αδένας του γεννητικού συστήματος του άνδρα. Το έκκριμα των αδένων του, που αποτελεί περίπου το 20% του όγκου του σπέρματος, διεγείρει τις κινήσεις των σπερματοζωαρίων και δίνει στο σπέρμα μια χαρακτηριστική οσμή.

Ο προστάτης έχει μέγεθος και σχήμα σαν κάστανο, περιβάλλει την προστατική μοίρα της ουρήθρας, εμφανίζει δε κορυφή, βάση και τέσσερις επιφάνειες. Το φυσιολογικό του βάρος στον ενήλικα άνδρα είναι 20-25 gr και αναφορικά με τη δομή του αποτελείται από αδενικό ιστό σε ποσοστό 50-70% και από ινομυικά στοιχεία στο υπόλοιπο 30-50%.

Παρά το γεγονός ότι η παλιά ταξινόμηση του προστάτη σε λοβούς είναι χρήσιμη στην καθημερινή πράξη, η κατανόηση της ανατομίας που πρότεινε ο Mc Neal βοηθά στην περαιτέρω εμβάθυνση της παθολογίας του οργάνου.

Οι ζώνες που περιγράφονται από τον Mc Neal είναι οι εξής:

• Η μεταβατική ζώνη [transition zone (TZ)]: αντιπροσωπεύει το 5-10% του όγκου του αδένα και αποτελείται από 2 πλάγιους λοβούς. Από αυτή την ζώνη αναπτύσσεται η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και το 20-25% των προστατικών καρκίνων.

• Η κεντρική ζώνη [central zone (CZ)]: αποτελεί το 25% του όγκου του προστάτη και περιέχει τους εκσπερματιστικούς πόρους. 5-10% των καρκίνων του προστάτη εμφανίζονται σε αυτή τη ζώνη καθώς και μεγάλο ποσοστό φλεγμονών.

• Η περιφερική ζώνη [peripheral zone (PZ)]: αποτελεί το 70% του όγκου του οργάνου. Σε αυτή την ανατομική περιοχή εμφανίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό των αδενοκαρκινωμάτων του προστάτη (65-70%).

• Η πρόσθια ζώνη (anterior zone): αποτελείται επί το πλείστον από ινομυικά στοιχεία και δεν περιέχει αδένες.

Ο προστάτης αδένας αναπτύσσεται υπό την επίδραση πολλαπλών παραγόντων, ο κυριότερος εκ των οποίων είναι τα ανδρογόνα. Κυρίαρχο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία διαδραματίζει η τεστοστερόνη (T). Η τελευταία με τη βοήθεια του ενζύμου 5-α ρεδουκτάση (5aR) μετατρέπεται σε διϋδροτεστοστερόνη (DHT).

Στον ενήλικα, η σύνθεση της τεστοστερόνης, σε ποσοστό 95% περίπου, επιτελείται στους όρχεις και πιο συγκεκριμένα από τα κύτταρα Leydig. Η όλη διαδικασία βρίσκεται υπό τον έλεγχο του άξονα υποθαλάμου- υπόφυσης και ιδιαίτερα από τα επίπεδα της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH).

Το υπόλοιπο 5% της κυκλοφορούσας τεστοστερόνης προέρχεται από τα επινεφρίδια.